Melk en Lactose: Een veel voorkomend allergeen

Melk

Koe-melk-allergie is de meest voorkomende voedselallergie. Het komt vooral voor bij zuigelingen en kinderen tot 3 jaar. De meeste kinderen groeien over deze allergie heen (90%). Koemelkeiwit is vaak het eerste ‘vreemde' eiwit dat wordt gegeven ter vervanging van moedermelk.

Ongeveer 5-15% van de zuigelingen vertoont symptomen van koemelkallergie. Maar bij 2-3% wordt dit ook bevestigd. Deze overschatting wordt veroorzaakt door lactose-intolerantie. Bij lactose-intolerantie verloopt de vertering van lactose (een suiker in melk) niet goed. De symptomen die optreden in de darmen lijken op die van voedselallergie. Er is een groot verschil tussen koemelkallergie enlactose-intolerantie.  

Voorbeelden van ingrediënten en producten die melk (kunnen) bevatten:

• melkpoeder;
• (droge) melkbestanddelen;
• melkderivaat, wei(poeder);
• roomboter;
• boterconcentraat;
• boterolie;
• boter(poeder);
• lactoval;
• recaldent (in kauwgom);
• diverse eiwitfracties worden als ingrediënt toegepast: caseïne, caseïnaat, weieiwit, serumalbumine, (α-)lactalbumine, (ß-)lactoglobuline, lactoperoxydase, lactoferrine;
• melksoorten;
• chocolademelk;
• karnemelk;
• biogarde;
• kefir;
• kwark;
• zure room;
• crème fraîche;
• sour cream;
• (half)room;
• slagroom;
• (smelt)kaas;
• smeerkaas;
• vla;
• wrongel;
• yoghurt;
• pap;
• pudding;
• roomboter;
• ijs;
• yoghurtdrank;
• zuivelfrisdrank;
• frisdrank op basis van wei-eiwitten.

Symptomen allergie van melk:  

De meeste kinderen met koemelkallergie krijgen 2 of meer symptomen in 2 of meer organen. Veel voorkomende reacties zijn: huidklachten, maagdarmklachten en in mindere mate luchtwegklachten. Een anafylactische shock komt ook voor na melkconsumptie na een spoortje melk (een vies lepeltje). De klachten kunnen optreden binnen enkele minuten tot een uur na het drinken van koemelk. Reacties die na uren verschijnen, heten verlate reacties. Soms treden symptomen pas na dagen op. Deze late reacties geven meestal alleen klachten van atopisch eczeem en darmklachten als obstipatie.

Bij baby's die uitsluitend borstvoeding krijgen kunnen sporen koemelkeiwit soms reacties uitlokken. Deze reacties zijn meestal mild. De moeders hoeven niet elk spoortje melk uit hun voeding weg te laten. Deze spoortjes zijn te klein om nog in de moedermelk een uitlokker te kunnen zijn.
70% van de (wat oudere) kinderen met KMA verdraagt wel sterk verhitte melkproducten.

Aandachtspunten Melk:

• Lecithine wordt meestal als poeder toegevoegd; dit wordt in vrijwel alle gevallen gesproeidroogd op weipoeder (wat dus melkeiwit bevat);
• Aroma's kunnen melkeiwit bevatten als drager;
• Sommige soorten margarine bevatten melkeiwit;
• Broodverbetermiddel kan melkeiwit bevatten;
• Lactose bevat altijd sporen melkeiwit;
• Vlees- en visproducten kunnen melkeiwitten bevatten als bindmiddel;
• In voorverpakte zalm kan transglutaminase (een bestanddeel van melk) voorkomen;
• Melkeiwit kan aanwezig zijn in aardappelpuree;
• Melkzuur / lactaat wordt niet bereid uit melk en bevat geen melkeiwit;
• Denk aan het vet dat voor bakken en braden wordt gebruikt;
• Cacaoboter is het vet uit de cacaoboon en bevat geen melk;
• Melk kan worden gebruikt bij het klaren van o.a. wijn;
• Hier niet aangeven: sojamelk, kokosmelk, havermelk, amandelmelk en rijstmelk.

Lactose

Lactose is melksuiker. Wettelijk gezien valt deze stof onder melk. Het is niet wettelijk verplicht lactose apart aan te geven, maar wel wenselijk. 

Lactase zorgt voor de afbraak van lactose tot kleinere stukken suikers. Die kleinere stukken kunnen dan de darmwand passeren. Wanneer er te weinig lactase is, kan die passage niet plaatsvinden. 
De lactose wordt vervolgens door bacteriën afgebroken. Hierbij wordt gas geproduceerd. Dit geeft buikpijn, winderigheid en diarree na consumptie van een gewone portie melkproducten.

Voorbeelden van ingrediënten en producten die lactose (kunnen) bevatten:

• Melkeiwit bevat altijd lactose; zie tekst onder melk.

Symptomen lactose allergie:  
Bacteriën in de darmen breken de lactose af en vormen hierbij gassen. De gasproductie in de darmen geeft buikpijn, winderigheid en (schuimende) diarree na consumptie van een gewone portie melkproducten.

Aandachtspunten (zie ook bij melk):

• Harde Hollandse kaas bevat nagenoeg geen lactose door het rijpingsproces; smeltkaas, roomkaas, schimmelkaas en verse kaas zoals cottage cheese bevatten wel lactose;
• Lecithine wordt meestal als poeder toegevoegd; dit wordt in vrijwel alle gevallen gesproeidroogd op weipoeder (wat melkeiwit, dus lactose bevat);
• Sommige soorten margarine bevatten lactose;
• Broodverbetermiddel kan melkeiwit, dus lactose, bevatten;
• Lactaat / melkzuur wordt niet bereid uit melk en bevat geen lactose;
• Lactitol (zoetstof) wordt wel bereid uit lactose, maar wordt volledig omgezet en bevat dus geen lactose.